بررسی و تحلیل مضامین تعلیمی در منظومۀ عاشقانۀ هشت‌بهشت امیرخسرو دهلوی

Authors

Abstract:

اکثر مضامین و درون‌مایۀ داستان‌های ادبیات فارسی را اندرزهای اخلاقی تشکیل می‌دهد. شاعران عارف و اخلاق‌گرا کوشیده‌اند تا مباحث تعلیمی را در لفافۀ داستان بیان کنند؛ که این امر به‌سبب جذابیت و تأثیرگذاری بیشتر داستان بوده است. امیرخسرو دهلوی از عارفان نامدار پارسی‌گوی هندوستان، در نیمۀ دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است. هشت‌بهشت داستانی غنایی و عاشقانه است که با رویکرد تعلیمی و زبان ساده سروده شده و در مقابل هفت‌پیکر نظامی گنجه‌ای است. امیرخسرو در سرودن منظومۀ عاشقانۀ هشت‌بهشت هدفی والاتر و بالاتر از بیان قصه‌ای عاشقانه داشته است و هر‌جا‌ که موقعیت را مناسب می‌دید، مبانی تعلیمی و اخلاقی را ذکر می‌کرد. تأکید و ترغیب امیرخسرو در منظومۀ هشت‌بهشت به اخلاق اجتماعی بوده و او در اشعارش رفتار و اخلاق خوب را توصیه می‌کند. در این ابیات اندرزی با بیانی حکمت‌آمیز و خردمندانه، حال و کار آدمی در عرصۀ گیتی به سنجش درمی‌آید و بی‌وفایی، عهدشکنی، فزون‌خواهی‌ها و دیگر صفات اهریمنی سرزنش می‌شود. هدف از تدوین این مقاله آن است که مضامین تعلیمی و انگیزۀ کاربرد آن در هشت‌بهشت بررسی شود. از آنجایی که این منظومه‌ از تنوع مضامین اندرزی بسیاری برخوردار است، مقالۀ حاضر می‌کوشد تا این محتوای آموزشی را تبیین و تفسیر نماید. به همین دلیل محور کلی این تحقیق، بررسی امکانات معانی نهفتۀ تعلیمی در این منظومۀ غنایی و علل به‌کارگیری آن است.  

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

زن آرمانی و اثیری در منظومۀ عاشقانۀ هشت‌بهشت امیرخسرو

هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت زنان در منظومۀ عاشقانۀ هشت بهشت امیرخسرو دهلوی است. مثنوی هشت‌بهشت  به جنبه‌های متعدد آرمان‌شهر زنان اشارات فراوانی می­کند. روش تحقیق در این مقاله موردی- زمینه‌ای با رویکرد همبستگی است و کوشش شده تا با استفاده از روش تحلیل محتوا معیارهای زن خوب را از دیدگاه  این  شخصیت مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد. طرح جایگاه زن در خانواده و اجتماع و ارائه راهکار کاربردی در این زمینه...

full text

حکایات تعلیمی و کارکردهای آن در مطلع الانوار امیرخسرو دهلوی

ادبیات تعلیمی یکی از شاخه های مهم و کهن ادب فارسی است مضامین تعلیمی از دیرباز در داستان‌ها که همواره از نیازهای ذهنی و عاطفی بشر بود، راه یافت و ایرانیان به جنبه تعلیمی آن توجه کرده‌اند. حکایت پردازی نیز از شیوه های داستان پردازی است که در قرون چهارم با مضامین اندرزی در مثنوی‌هایی چون کلیله و دمنه به کار رفته است. در قرن پنجم هـ .ق حدیقه سنایی نخستین منظومه عرفانی است که با هدف تعلیم مباحث عرفا...

full text

حکایات تعلیمی و کارکردهای آن در مطلع الانوار امیرخسرو دهلوی

ادبیات تعلیمی یکی از شاخه های مهم و کهن ادب فارسی است مضامین تعلیمی از دیرباز در داستان‌ها که همواره از نیازهای ذهنی و عاطفی بشر بود، راه یافت و ایرانیان به جنبه تعلیمی آن توجه کرده‌اند. حکایت پردازی نیز از شیوه های داستان پردازی است که در قرون چهارم با مضامین اندرزی در مثنوی‌هایی چون کلیله و دمنه به کار رفته است. در قرن پنجم هـ .ق حدیقه سنایی نخستین منظومه عرفانی است که با هدف تعلیم مباحث عرفا...

full text

بررسی تلمیح و اقتباس مضامین قرآنی و احادیث نبوی در مثنوی نه‌سپهر امیرخسرو دهلوی

قرآن برای مسلمانان همواره سرچشمۀ الهام و بزرگ‌ترین مکتب برای پرورش مؤمنان و جویندگان حقیقت بوده است. ظاهر و باطن قرآن سرشار از زیبایی‌ها و رازهایی است که به فراخور استعداد و فهم متوسلان بدان، رخ می‌نماید. عارفان و شاعران، برای بیان یافته‌های خود، از کلام قرآن شاهدانی آورده‌اند که جلوۀ آن در آیینۀ سخن تماشایی است. امیرخسرو دهلوی شاعر عارف‌مسلک پارسی‌گوی سرزمین هند یکی از کسانی است که شعر او، با ...

full text

بررسی تطبیقی مضامین منظومه غنایی «هشت بهشت» امیرخسرو دهلوی و «جواهر الأسمار» الثغری

امیرخسرو دهلوی(651- 725ش) از عارفان نامدار پارسی‌گوی هندوستان، در نیمه دوم قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری است. او در مثنوی­سرایی تابع نظامی گنجوی است. یکی از مثنوی‌های امیرخسرو که به تقلید از «هفت پیکر» نظامی سروده منظومه «هشت بهشت» است. او در تدوین حکایات «هشت بهشت» به کتاب «جواهر الأسمار» عماد بن محمد الثغری نظر داشته است. امیرخسرو</em...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 10  issue 37

pages  31- 58

publication date 2018-05-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023